Schellerberg
Op deze pagina vindt u
informatie over Schellerberg.
Ligging | Landgoed Schellerberg is gelegen tussen Zwolle en de IJssel (aan de Schellerbergerweg). |
Ontstaan | Het landgoed wordt al in een akte in 1379 genoemd. Al heette het toen nog wat anders. Ene Henrijc van Haerste bezat toen het ‘erve to Schelne mit al sinen toebehoren’. |
Geschiedenis |
Waar de naam Schelle vandaan kwam is lange tijd een
raadsel geweest. Volgens het deze week verschenen boekje ‘Landgoed
Schellerberg’ stamt de oude term uit het Engels. ‘De naam is
etymologisch verwant met ‘swallow’, dat ‘ondiep’ of ‘doorwaadbaar’
betekende. Het achtervoegsel ‘berg’ duidt op de rivierduin waarop
het landgoed is gesitueerd.’ Overigens zal het geen toeval zijn dat
het Engelse ‘swallow’ qua uitspraak dicht tegen ‘Zwolle’
aanleunt, of ‘Swolla’, zoals de stad in vroeger eeuwen wel werd
genoemd. Ook de oude binnenstad is gebouwd op een veilige hoogte in het
landschap.
Door overerving belandde het landgoed via de geslachten Van Haerst, Geersen, Gerrits en Arentsen bij de familie Greven. Van 1350 tot 1837 - onderbroken door de Franse tijd - leveren de bewoners van landgoed Schellerberg de burgemeesters van de stad Zwolle. In die tijd groeide de omvang en het belang van het landgoed. Uit oude geschriften is bekend dat de Marke - zeg maar het bestuur van het Zwolse buitengebied - op 4 juni 1723 in het landhuis vergaderde. Gewoonlijk gebeurde dat in het Wynhuis op het Grote Kerkplein, maar ook op Schellerberg was het goed eten. De bestuurders schijnen er krakelingen, witbrood, roggens, stuitjes, kaas en gedroogde schollen te hebben genuttigd. De kelen werden gesmeerd met dikke melk en op kosten van de marke werd ter afsluiting een pijpje opgestoken. Vreemd genoeg is het door Engelse landschapstuinen omgeven landhuis niet altijd bewoond geweest. Lange tijd fungeerde het als spyker, een opslagplaats voor rogge, waarmee boeren de grond betaalden die ze van de familie Greven pachtten. Omstreeks 1740 moet de bewoning van het landgoed zijn begonnen. Ene Henricus Ravesteyn betrok het hoofdgebouw toen in de zomermaanden, om de drukte van de stad te ontvluchten. Rond de ganzenmarkt van november verkaste de familie dan weer naar het huis in de Kamperstraat. Overigens kon niet iedere Greven het buitenleven waarderen, weten we
door een nagelaten citaat uit 1840. Een zekere Jacoba deed toen de
volgende sombere uitspraak: ‘Op Schelle regent het altijd twee keer,
eenmaal óp de bomen en eenmaal ván de bomen.’ In de jaren vijftig leek het lot van het eeuwenoude landgoed te zijn
bezegeld. Eerst was er sprake van woningbouw, wat niet doorging omdat er
geen geld was voor de bouw van tunnels onder de spoorbaan, toen van een
industrieterrein. Wie maalde er immers om een landgoedje, als het ging
om vooruitgang en welvaart? De gemeente Zwolle liet een hele wijk
platgooien voor een winkelcentrum, liet zelfs al straten en bruggen
slopen voor een snelweg naar de binnenstad, maar zou nooit een besluit
nemen over de Schellerberg. Bij haar dood, in 1984, ging het landgoed over in handen van zoon Willem. Hij bleef vooralsnog wonen op het fruitteeltbedrijf in de Noordoostpolder; zijn vrouw, Lied Tromp Meesters-van Everdingen, betrok het oude landhuis. Min of meer als kraakwacht, want begin jaren tachtig was het populair om leegstaande huizen te kraken. En als krakers de keuze hadden tussen een leegstaand flatje in Holtenbroek of een landhuis met landgoederen, dan wisten ze het wel. De nieuwe eigenaren voelden op hun klompen aan dat er nieuwe wegen ingeslagen moesten worden en begonnen een bescheiden kampeerterreintje. Nu worden er van april tot oktober veertig kampeerplaatsen verhuurd. De camping is één van de pijlers onder het gereanimeerde landgoed, samen met het gerestaureerde koetshuis, dat verhuurd wordt aan gezelschappen. Landgoed Schellerberg heeft pieken en dalen gekend, maar één ding is nooit verdwenen: de rust. Zwolle is onrustbarend ver opgerukt, sinds eind jaren zeventig is begonnen met de bouw van Zuid, maar de nieuwbouw heeft op veilige afstand halt gehouden. En de recreatiedruk van de 25.000 inwoners van Zwolle-Zuid is beperkt gebleven. Om massale vormen van verpozing te voorkomen moet een kaartje gekocht worden voor een wandeling, waarvan betrekkelijk weinig Zwollenaren gebruik maken. Daarmee missen ze veel moois. De contouren van het middeleeuwse landgoed laten zich nog altijd goed herkennen. Eén zogeheten zichtas biedt uitzicht op de Peperbus, een andere op de heuvels van de Veluwe. Om de drukte van de stad te ontvluchtten hoeven we niet eens naar de Veluwe af te reizen. Het huidige huis is in 1876 gebouwd. |
Bewoners | In 1841/1842 was het huis in het bezit van Alidus Joan Greven. Het landgoed is sedert eeuwen in bezit van de huidige eigenaren. De familie regeerde in die tijd over de stad Zwolle tesamen met andere schepenen, nu zwaaien zij de scepter over hun landgoed. Vroeger was Schellerberg een lusthof voor de eigen familie. In de 19e eeuw was er ook wel sprake van Schellenberg |
Huidige doeleinden |
Er zit een camping bij het landgoed. WWW: http://www.schellerberg.nl/ E-mail: schellerberg@planet.nl |
Toegankelijk | |
Foto's |
Foto
1 (voorkant) Foto 2 (voorkant) Foto 3 (voorkant, 3 november 2001) Foto 4 (achterkant, 3 november 2001) |
Bronnen |
Tekst: Landgoed Schellerberg / Vereniging
Overijssels Particulier Grondbezit, 1999, http://www.zwolsecourant.nl
en De havezaten in Salland en hun bewoners / A.J.
Gevers en A.J. Mensema, 1997; ISBN 9064696136 Foto 1: http://krant.telegraaf.nl/ Foto 2: Peter van der Wielen (zijn collectie is in bruikleen bij de NKS) Foto's 3 en 4: Albert Speelman |
Zie ook http://kastelen.startpagina.nl!