Schellerberg

Op deze pagina vindt u informatie over Schellerberg.

Ligging Landgoed Schellerberg is gelegen tussen Zwolle en de IJssel (aan de Schellerbergerweg).
Ontstaan Het landgoed wordt al in een akte in 1379 genoemd. Al heette het toen nog wat anders. Ene Henrijc van Haerste bezat toen het ‘erve to Schelne mit al sinen toebehoren’.
Geschiedenis Waar de naam Schelle vandaan kwam is lange tijd een raadsel geweest. Volgens het deze week verschenen boekje ‘Landgoed Schellerberg’ stamt de oude term uit het Engels. ‘De naam is etymologisch verwant met ‘swallow’, dat ‘ondiep’ of ‘doorwaadbaar’ betekende. Het achtervoegsel ‘berg’ duidt op de rivierduin waarop het landgoed is gesitueerd.’ Overigens zal het geen toeval zijn dat het Engelse ‘swallow’ qua uitspraak dicht tegen ‘Zwolle’ aanleunt, of ‘Swolla’, zoals de stad in vroeger eeuwen wel werd genoemd. Ook de oude binnenstad is gebouwd op een veilige hoogte in het landschap.

Door overerving belandde het landgoed via de geslachten Van Haerst, Geersen, Gerrits en Arentsen bij de familie Greven. Van 1350 tot 1837 - onderbroken door de Franse tijd - leveren de bewoners van landgoed Schellerberg de burgemeesters van de stad Zwolle. In die tijd groeide de omvang en het belang van het landgoed.

Uit oude geschriften is bekend dat de Marke - zeg maar het bestuur van het Zwolse buitengebied - op 4 juni 1723 in het landhuis vergaderde. Gewoonlijk gebeurde dat in het Wynhuis op het Grote Kerkplein, maar ook op Schellerberg was het goed eten. De bestuurders schijnen er krakelingen, witbrood, roggens, stuitjes, kaas en gedroogde schollen te hebben genuttigd. De kelen werden gesmeerd met dikke melk en op kosten van de marke werd ter afsluiting een pijpje opgestoken.

Vreemd genoeg is het door Engelse landschapstuinen omgeven landhuis niet altijd bewoond geweest. Lange tijd fungeerde het als spyker, een opslagplaats voor rogge, waarmee boeren de grond betaalden die ze van de familie Greven pachtten.

Omstreeks 1740 moet de bewoning van het landgoed zijn begonnen. Ene Henricus Ravesteyn betrok het hoofdgebouw toen in de zomermaanden, om de drukte van de stad te ontvluchten. Rond de ganzenmarkt van november verkaste de familie dan weer naar het huis in de Kamperstraat.

Overigens kon niet iedere Greven het buitenleven waarderen, weten we door een nagelaten citaat uit 1840. Een zekere Jacoba deed toen de volgende sombere uitspraak: ‘Op Schelle regent het altijd twee keer, eenmaal óp de bomen en eenmaal ván de bomen.’
Dat het landgoed aan het begin van deze eeuw in verval raakte, heeft niet gelegen aan de zwaarmoedigheid van de bewoners. Het werd financieel te zwaar om de uitgestrekte landerijen en de huizen te onderhouden. In 1922 werd het familiebezit zelfs te huur aangeboden door Woningbureau Berkel: ‘Te huur. Ruim heerenhuis met grooten tuin en garage.’ De ene na de andere huurder betrok en verliet het landhuis, het verval bespoedigend.

In de jaren vijftig leek het lot van het eeuwenoude landgoed te zijn bezegeld. Eerst was er sprake van woningbouw, wat niet doorging omdat er geen geld was voor de bouw van tunnels onder de spoorbaan, toen van een industrieterrein. Wie maalde er immers om een landgoedje, als het ging om vooruitgang en welvaart? De gemeente Zwolle liet een hele wijk platgooien voor een winkelcentrum, liet zelfs al straten en bruggen slopen voor een snelweg naar de binnenstad, maar zou nooit een besluit nemen over de Schellerberg.
En zo kwam het dat Elisabeth Tromp Meesters-Greven de kans kreeg om het zieltogende landgoed nieuw leven in te blazen. Het lukte haar het landgoed voor verkoop en versplintering te behoeden.

Bij haar dood, in 1984, ging het landgoed over in handen van zoon Willem. Hij bleef vooralsnog wonen op het fruitteeltbedrijf in de Noordoostpolder; zijn vrouw, Lied Tromp Meesters-van Everdingen, betrok het oude landhuis. Min of meer als kraakwacht, want begin jaren tachtig was het populair om leegstaande huizen te kraken. En als krakers de keuze hadden tussen een leegstaand flatje in Holtenbroek of een landhuis met landgoederen, dan wisten ze het wel.

De nieuwe eigenaren voelden op hun klompen aan dat er nieuwe wegen ingeslagen moesten worden en begonnen een bescheiden kampeerterreintje. Nu worden er van april tot oktober veertig kampeerplaatsen verhuurd. De camping is één van de pijlers onder het gereanimeerde landgoed, samen met het gerestaureerde koetshuis, dat verhuurd wordt aan gezelschappen.

Landgoed Schellerberg heeft pieken en dalen gekend, maar één ding is nooit verdwenen: de rust. Zwolle is onrustbarend ver opgerukt, sinds eind jaren zeventig is begonnen met de bouw van Zuid, maar de nieuwbouw heeft op veilige afstand halt gehouden. En de recreatiedruk van de 25.000 inwoners van Zwolle-Zuid is beperkt gebleven. Om massale vormen van verpozing te voorkomen moet een kaartje gekocht worden voor een wandeling, waarvan betrekkelijk weinig Zwollenaren gebruik maken.

Daarmee missen ze veel moois. De contouren van het middeleeuwse landgoed laten zich nog altijd goed herkennen. Eén zogeheten zichtas biedt uitzicht op de Peperbus, een andere op de heuvels van de Veluwe. Om de drukte van de stad te ontvluchtten hoeven we niet eens naar de Veluwe af te reizen.

Het huidige huis is in 1876 gebouwd. 

Bewoners In 1841/1842 was het huis in het bezit van Alidus Joan Greven. Het landgoed is sedert eeuwen in bezit van de huidige eigenaren. De familie regeerde in die tijd over de stad Zwolle tesamen met andere schepenen, nu zwaaien zij de scepter over hun landgoed. Vroeger was Schellerberg een lusthof voor de eigen familie. In de 19e eeuw was er ook wel sprake van Schellenberg
Huidige doeleinden Er zit een camping bij het landgoed.
W
WW: http://www.schellerberg.nl/
E-mail: schellerberg@planet.nl
Toegankelijk
Foto's Foto 1 (voorkant)
Foto 2 (voorkant)
Foto 3 (voorkant, 3 november 2001)
Foto 4 (achterkant, 3 november 2001)
Bronnen Tekst: Landgoed Schellerberg / Vereniging Overijssels Particulier Grondbezit, 1999, http://www.zwolsecourant.nl en De havezaten in Salland en hun bewoners / A.J. Gevers en A.J. Mensema, 1997; ISBN 9064696136
Foto 1:
http://krant.telegraaf.nl/
Foto 2: Peter van der Wielen (zijn collectie is in bruikleen bij de NKS)
Foto's 3 en 4: Albert Speelman

Zie ook http://kastelen.startpagina.nl!